İsrailin Qəzzaya qarşı apardığı müharibəni soyqırımı kimi qiymətləndirən tanınmış israilli və yəhudi alimlərin sırasına daha biri – Holokost və soyqırımı araşdırmaları sahəsində nüfuzlu professor Omer Bartov da qoşulub. Bartov İsrailin mühasirədə saxladığı bölgədə 21 aydır apardığı müharibəni “qaçılmaz şəkildə soyqırımı” adlandırıb.
Brown Universitetinin professoru və keçmiş israilli əsgər olan Omer Bartov çərşənbə axşamı The New York Times qəzetində yazdığı məqaləsində bildirib ki, uzun düşüncələrdən və İsrailin müharibəsini araşdırdıqdan sonra onun “qaçılmaz nəticəsi” budur: “İsrail fələstin xalqına qarşı soyqırımı törədir.”
“Oyanışımı sionist bir evdə yaşamış, həyatımın ilk yarısını İsraildə keçirmiş, İDF-də (İsrail Müdafiə Qüvvələri) əsgər və zabit kimi xidmət etmiş və karyeramın böyük hissəsini müharibə cinayətləri və Holokost üzərində tədqiqat aparmaqla keçirmiş biri olaraq bu nəticəyə gəlmək mənim üçün ağrılı və uzun müddət müqavimət göstərdiyim bir qənaət idi,” – deyə o qeyd edib.
“Ammа mən iyirmi beş ildir ki, soyqırımı haqqında dərs deyirəm. Soyqırımı görən kimi tanıya bilirəm,” – deyə əlavə edib.
Omer Bartov İkinci Dünya Müharibəsi dövründə baş vermiş Holokost haqqında dünyanın aparıcı alimlərindən biri hesab olunur və soyqırımı üzrə mütəxəssisdir. Onun ən tanınmış əsərlərindən biri “Soyqırımın Anatomiyası” adlı kitabıdır.
Bartovun məqaləsi Hollandiyanın NRC qəzetində dərc edilmiş başqa bir araşdırmanın ardınca gəlib. Həmin reportajda altı ölkədən, o cümlədən İsraildən olan yeddi tanınmış soyqırımı və Holokost araşdırmaçısı ilə müsahibə aparılıb. Onların hamısı İsrailin Qəzzadakı hərbi əməliyyatlarını soyqırımı kimi xarakterizə edib.
Ən nüfuzlu insan haqları təşkilatları da İsrailin soyqırımı törətdiyi qənaətinə gəliblər.
2024-cü ilin dekabr ayında Amnesty International İsrailin Qəzzadakı müharibə zamanı soyqırımı törətdiyini rəsmən bəyan edən ilk böyük təşkilat olub. Human Rights Watch isə daha ehtiyatlı yanaşaraq, “soyqırım əməllərinin” törədildiyini qeyd edib.
BMT-nin Fələstin üzrə aparıcı eksperti Françeska Albanese ötən il təqdim etdiyi iki hesabatda Qəzzada soyqırımın baş verdiyini bildirmişdi.
İsrailli tarixçi Avi Şlaim kimi digər nüfuzlu alimlər də İsrailin Qəzzadakı müharibəsinin soyqırımı olduğunu vurğulayıblar.
Bartov qeyd edib ki, o, bu nəticəyə İsrail rəsmilərinin soyqırım niyyətlərini açıq şəkildə ifadə etməsi və yerlərdə aparılan əməliyyatların dəqiq nümunələrini müşahidə etməklə gəlib.
“İsrailli rəsmi şəxslər və liderlər bu niyyəti açıq şəkildə bəyan ediblər. Amma bu niyyət sahədəki əməliyyatların ümumi modelindən də çıxarıla bilər və bu model artıq 2024-cü ilin may ayına qədər aydınlaşmışdı – və bu gündən sonra daha da aydın oldu – çünki İDF Qəzza zolağını sistemli şəkildə dağıdıb,” – deyə o yazıb.
Bartov əlavə edib ki, İsrail Qəzzada soyqırımı törətdiyini inkar edir, lakin “Qəzzada yalnız evlərin deyil, eyni zamanda digər infrastrukturun – dövlət binaları, xəstəxanalar, universitetlər, məktəblər, məscidlər, mədəni irs obyektləri, su təmizləmə qurğuları, kənd təsərrüfatı sahələri və parkların sistemli şəkildə məhv edilməsi – bu ərazilərdə fələstin həyatının bərpasını qeyri-mümkün edən siyasəti əks etdirir.”
İsrailin 7 oktyabr 2023-cü il tarixində HƏMAS-ın cənub İsrailə hücumuna cavab olaraq başladığı hücumlarda indiyə qədər ən azı 58,479 fələstinli – əsasən qadın və uşaqlar – həyatını itirib.
2024-cü ilin iyun ayında BMT-nin Araşdırma Komissiyası İsrailin hava hücumları, artilleriya atəşi, yandırma və idarəli partlayışlarla Qəzza zolağındakı məktəb və universitet binalarının 90 faizindən çoxunu dağıtdığını bildirmişdi.
Bu ilin əvvəlində aparılan bir tədqiqat isə Qəzzanın su və kanalizasiya infrastrukturunun 80 faizinin məhv edildiyini ortaya qoymuşdu.
Bartov həmçinin İsrailin Qəzzadakı müharibəsini tənqid edənləri “antisemit” adlandıran bəzi tarixçiləri də tənqid edib. O, soyqırımı tədqiqatçıları ilə Holokost tarixçiləri arasında yaranan bu uçurumun geniş təsirlərindən narahat olduğunu bildirib.
“Mən qorxuram ki, Qəzzadakı soyqırımdan sonra artıq Holokostu əvvəlki kimi öyrətmək və araşdırmaq mümkün olmayacaq,” – deyə o qeyd edib.
“Çünki Holokost İsrail dövləti və onun müdafiəçiləri tərəfindən İDF-in cinayətlərini ört-basdır etmək üçün bu qədər təkidlə istifadə olunub ki, Holokostun öyrənilməsi və xatırlanması artıq universal ədalətlə bağlılığını itirə və İkinci Dünya Müharibəsinin sonunda başladığı etnik qapalı dairəyə geri çəkilə bilər,” – deyə əlavə edib.