İsrailin “Haaretz” qəzetinin yazdığına görə, Qüds İbrani Universitetində Coğrafi İnformasiya Sistemləri bölməsinin rəhbəri və israilli tədqiqatçı Adi Ben Nun bildirib ki, Qəzza sakinlərinin artıq geri dönəcəkləri bir yeri qalmayıb və İsrailin hava hücumları nəticəsində bütün səviyyələrdə tam miqyaslı dağıntı baş verib.
Ben Nun qeyd edib ki, “Qəzza sakinlərinin gündəlik həyatları və alışdıqları dünya tamamilə yox olub” və əlavə edib: “Dağıntılar hər səviyyədə baş verib – evlər, ictimai müəssisələr, iş və təhsil yerləri, kənd təsərrüfatı sahələri – hər şey məhv edilib.”
O, peyk görüntüləri üzərində xüsusi bir alqoritm vasitəsilə apardığı analiz nəticəsində təxmin edib ki, Qəzzadakı ümumi binaların təxminən 70%-ni təşkil edən 160 min bina azı 25% səviyyəsində ağır zərər görüb. O, bu rəqəmin daha yüksək ola biləcəyini də bildirib, çünki peyklər yalnız yuxarıdan görünən dağıntıları aşkar edə bilir və məsələn, tavanı çökməyən, lakin divarları uçmuş binaları qeydə ala bilmir.
Onun hesablamalarına əsasən, müharibədən əvvəl 275 min nəfər əhalisi olan Rəfah şəhəri ən ağır zərər görmüş ərazilərdən biridir – şəhərin binalarının təxminən 89%-i tam və ya qismən dağıdılıb. Aprel ayından bəri Rəfahda hər ay təxminən iki min bina məhv edilir.
Ben Nun əlavə edib ki, işğalçı İsrail hökuməti yaxın günlərdə “humanitar şəhər” adlandırdığı yeni bir layihəni elan edib və bu layihəyə görə, Rəfahın xarabalıqları üzərində Qəzza əhalisinin böyük hissəsi üçün bir şəhər inşa ediləcək.
Bu dağıdıcı bombardmanlar uzunmüddətli demoqrafik dəyişiklik yaratmaq məqsədi daşıyır. Onlar Qəzzadakı fələstinliləri köçməyə məcbur edərək bölgədə yeni demoqrafik tarazlıqlar yaradıb və yerli əhalinin sıxlığını sarsıdıb.
Ben Nun əlavə edib ki, Xan Yunis şəhərində binaların təxminən 63%-i dağıdılıb, Qəzzanın şimalında – Beyt Hanun, Beyt Lahya və Cəbalya düşərgəsini əhatə edən ərazidə bu nisbət 84%-ə çatıb. Qəzza şəhərinin özündə isə binaların 78%-i zərər görüb. Yeganə bölgə ki, burada dağıntı nisbəti 50%-dən aşağıdır – Deyr əl-Bələh şəhəridir; burada təxminən 43% bina məhv edilib.
Bu təxminlər əvvəlki məlumatları üstələyir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının peyk görüntüləri mərkəzinin aprelə qədərki məlumatlarına görə, Qəzza zolağındakı binaların 50%-dən çoxu tamamilə və ya ciddi şəkildə zədələnib, əlavə olaraq 15%-də daha yüngül zərərlər qeydə alınıb.
Hesablamalara görə, İsrail ordusu məktəbəqədər təhsil müəssisələrindən tutmuş universitetlərə qədər 2308-dən çox təhsil ocağını məhv edib. Bütün universitetlər ya tam, ya da qismən dağıdılıb və 554 məktəbdən 501-i istifadəyə yararsız hala düşüb, bərpa olunana qədər fəaliyyəti dayandırılıb.
BMT-nin qiymətləndirməsinə görə, Qəzzada yolların və küçələrin 81%-i məhv edilib və binalardan yaranan ümumi qalıq miqdarı təxminən 50 milyon ton təşkil edir. Bu da hər kvadrat metr üçün 137 kiloqram dağıntı deməkdir – sahil xəttindən Erez keçid məntəqəsinə, şimaldan Rəfaha qədər.
BMT-yə bağlı bir tədqiqat institutunun avqust ayındakı qiymətləndirməsinə görə, bu miqdarda dağıntı materialı 2008-ci ildən bəri dünyada baş vermiş bütün silahlı münaqişələrdə yaranan qalıq miqdarını 14 dəfə üstələyir və onların təmizlənməsi üçün təxminən 1.2 milyard dollar tələb olunacaq.
Əlaqədar xəbərlər
