ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə razılaşma üçün danışıqlar sürətlənərkən Netanyahu Vaşinqtona gedir
İsrail qırıcıları bazar günü Qəzzada yeni hücum dalğası həyata keçirərək, xəstəxana rəsmilərinin məlumatına görə, azı 38 fələstinlini öldürüb; dağıntılara məruz qalmış bölgədə atəşkəs danışıqları isə həlledici mərhələyə daxil olub.
Xan Yunisdəki Nasser xəstəxanasının rəsmiləri bildirib ki, şəhər yaxınlığındakı sahil zolağında, döyüşlərdən didərgin düşənlərin çadır düşərgələrinin yerləşdiyi əl-Mavasi ərazisində 18 nəfər hava zərbələrinin qurbanı olub.
Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, son 24 saatda İsrail hücumlarında ümumilikdə 80 nəfər öldürülüb, 304 nəfər yaralanıb.
Bazar günü gecə İsrail ordusu həmçinin Yəməndə Hodeyda, Ras İsa və Salif limanlarında, eləcə də Ras Qantib elektrik stansiyasında husilərin mövqelərinə hücum etdiyini bildirib. Ordunun açıqlamasına görə, bu hücumlar İrana bağlı husilərin İsrailə təkrar-təkrar hücumlarına cavab olaraq həyata keçirilib.
İsrail son günlər Qəzzaya hücumlarını gücləndirib; bu isə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə 21 aylıq müharibəni bitirə biləcək sülh razılaşması üzrə danışıqlarda irəliləyiş fonunda baş verir.
ABŞ prezidenti Donald Trampla Vaşinqtonda atəşkəs və digər regional məsələlərlə bağlı görüşə yola düşən Benjamin Netanyahu bazar günü gecə bildirib ki, Qəzzada saxlanılan girovların geri qaytarılmasına və HƏMAS təhlükəsinin aradan qaldırılmasına qərarlıdır – bu, o, müharibə boyu dəfələrlə verdiyi vədlərdən biridir.
Netanyahu həmçinin ötən ay ABŞ-ın tətbiq etdiyi atəşkəslə başa çatan İsrail-İran qısamüddətli müharibəsinin ardından bölgədə yaranmış imkanlardan danışıb və deyib: “Ağ Evdə belə dostumuz heç vaxt olmayıb… Artıq Yaxın Şərqin simasını tamamilə dəyişmişik, indi isə İsrail dövləti, xalqı və bütün Yaxın Şərq üçün böyük gələcək yaratmaq imkanımız və gücümüz var.”
Bu, Tramp təxminən altı ay əvvəl yenidən hakimiyyətə gəldikdən sonra Netanyahunun Ağ Evə üçüncü səfəri olacaq.
Tramp isə jurnalistlərə bildirib ki, girovların azad olunması və atəşkəs razılaşmasının bu həftə əldə ediləcəyi ehtimalı yüksəkdir və “xeyli sayda girovun” buraxılması baş verə bilər.
“Düşünürəm ki, həftə ərzində HƏMAS-la razılaşma əldə etmək şansımız yaxşıdır,” – deyə Tramp Nyu-Cersidə həftəsonu golf oynadıqdan sonra Vaşinqtona qayıtmazdan əvvəl bildirib.
The Guardian tərəfindən əldə olunan 60 günlük döyüşlərin dayandırılmasını nəzərdə tutan təklif layihəsinə əsasən, razılaşmanı şəxsən Tramp elan edəcək və bəzi mənbələr bu razılaşmanın bazar ertəsi axşamı ABŞ vaxtı ilə Tramp-Netanyahu görüşündən əvvəl yekunlaşa biləcəyinə ümid edirlər.
Çərşənbə axşamı ABŞ prezidenti sosial şəbəkədə yaydığı mesajda İsrailin “razılaşmanın yekunlaşması üçün zəruri şərtləri qəbul etdiyini” bildirib, HƏMAS isə cümə günü ABŞ-ın dəstəklədiyi təklifə “müsbət ruhla” cavab verdiyini açıqlayıb.
Şənbə günü İsrail HƏMAS-ın təklif olunan razılaşmada istədiyi bir sıra dəyişiklikləri rədd edib, bazar günü isə Netanyahu Qətərdə yeni mərhələ qeyri-birbaşa atəşkəs danışıqlarına göndərdiyi nümayəndələrə “razılaşmanı şərtlərimiz daxilində əldə etmək, amma güzəştə getməmək” üçün açıq təlimat verdiyini vurğulayıb.
Netanyahu deyib: “Hamının danışdığı razılaşmanı əldə etməyə çalışırıq, razılaşdığımız şərtlərlə… Düşünürəm ki, Prezident Trampla söhbətimiz bu nəticəni irəli aparmağa kömək edə bilər.”
Qəzza şəhərində isə həm gərginlik, həm ümid, həm də qorxu hiss olunur.
“Dua edirik ki, bu dəfə atəşkəs baş tutsun. Çünki bundan əvvəl dəfələrlə atəşkəs barədə danışılıb, amma heç vaxt reallaşmayıb və indi ümid etməyə belə qorxuruq,” – deyə 55 yaşlı Əbu Ədham Əbu Əmr bildirib.
“O qədər fikir ayrılığı var ki, bir tərəf razılaşır, o biri tərəf yox deyir, proses də beləcə davam edir.”
Qəzza müharibəsi 7 oktyabr 2023-də HƏMAS-ın İsrailin cənubuna qəfil hücumu ilə başlayıb, nəticədə əksəriyyəti mülki olmaqla təxminən 1,200 nəfər öldürülüb, 251 nəfər girov götürülüb. HƏMAS hələ də təxminən 50 girovu saxlayır, lakin onlardan yarıdan azının sağ olduğu düşünülür.
İsraildə ictimaiyyət Qəzzada qalan bütün girovların azad edilməsi üçün razılaşma tələbini gücləndirir.
Qəzzada HƏMAS tərəfindən saxlanılan israilli əsgərin anası Viki Kohen deyib: “İsraillilər bir-birlərinə qayğı göstərirlər… Heç kimi orada qoymayacağıq, hamını geri gətirəcəyik. İsrail bu dəyərlər üzərində qurulub. Ümid edirəm ki, baş nazirimiz düzgün qərar vermək üçün kifayət qədər cəsarət göstərəcək.”
İsrailin Qəzzadakı hərbi əməliyyatları 57,000-dən çox fələstinlini öldürüb, 2,3 milyonluq əhalinin demək olar ki, hamısını didərgin salıb və bölgənin böyük hissəsini xarabalığa çevirib.
İDF bazar günü Qəzzada həyata keçirilən ayrı-ayrı zərbələrlə bağlı şərh verməsə də, son 24 saatda ərazidə 130 hədəfi, o cümlədən döyüşçülər, HƏMAS-ın komanda mərkəzləri, anbarlar, silahlar və buraxılış qurğularını vurduğunu bildirib.
İDF həmçinin ötən bazar ertəsi Qəzza şəhərindəki kafeyə endirilən və təxminən 100 nəfərin, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və yaşlıların ölümünə və yaralanmasına səbəb olan zərbənin yüksək rütbəli HƏMAS komandirlərinin görüşünü hədəf aldığını iddia edib. Ekspertlər bu zərbənin – kafe terrasına 500 funtluq bomba atılaraq çoxsaylı mülki vətəndaşın öldürüldüyü hücumun – hərbi cinayət sayıla biləcəyini bildiriblər.
İDF mənbələri Times of Israel qəzetinə açıqlayıb ki, hücum nəticəsində HƏMAS-ın Qəzzanın şimalındakı dəniz qüvvələrinin rəhbəri Ramzi Ramadan Əbd Əli Salah və digər bir neçə HƏMAS komandiri ölüb.
Son həftələrdə yüzlərlə fələstinli İsrail əsgərləri tərəfindən öldürülüb; onlar ərzaq əldə etmək üçün BMT-nin yardımlarına, ya da ABŞ və İsrailin dəstəklədiyi Qəzza Humanitar Fondu tərəfindən təşkil olunan yardım məntəqələrinə kütləvi şəkildə toplaşıblar.
Şənbə günü İsrailin təhlükəsizlik kabineti humanitar böhranın ən kəskin olduğu şimal Qəzzaya yardım karvanlarının bərpasına icazə verib. Amma İsrailin hakim koalisiyasındakı sağçı ekstremistlər buna qarşı çıxaraq, yardımların HƏMAS tərəfindən mənimsənəcəyini və Qəzzaya heç bir yardımın daxil olmamalı olduğunu iddia ediblər.
HƏMAS-ın rəqibi olan və Qəzzada yardımı talamaqda ittiham olunan fələstinli silahlı qruplaşmanın lideri Yasser Əbu Şabab bazar günü İsrailin ərəb dilli dövlət radiosu Makan-a müsahibəsində ordunun əməliyyatları barədə məlumat verdiklərini, lakin hərbi əməliyyatları özlərinin həyata keçirdiyini təsdiqləyib.